سرپی: محسن قاضی مرادی بازیگر سینما و تلویزیون از دنیا رفت. این خبری بود که همگی ما با شنیدنش ناراحت شدیم. محسن قاضی مرادی بازیگری که چند سالی است که از بیماری پارکینسون رنج می برد، بر اثر عوارض این بیماری، شامگاه ۲۵ فروردین درگذشت. به همین بهانه تصمیم گرفتیم در این مطلب درباره پارکینسون، علل و دلایل آن توضیحاتی داشته باشیم، با ما همراه باشید:
خیلی از ما لرزش دست پدربزرگ و مادربزرگ هایمان را در پیری دیده ایم. پدر بزرگ‌ها و مادربزرگ‌هایی که به سختی حرکت می‌کنند و موقع غذا خورردن قاشق از دست‌های مهربانشان می‌افتد غذا بر روی لباسشان می‌ریزد بیشتر ما فکر می‌کنیم بخشی از عوارض پیری دست و پنجه نرم کردن با لرزش‌ها، خشک شدن و درد دست و پا است، اما بهتر است بدانیم بسیاری از این لرزش‌ها نه تنها در پیری بلکه در سن امید و آرزو یعنی جوانی هم رخ می‌دهند این از دست و پا افتادن ها، این لرزش‌های دست و سر نشانه یک بیماری تخریب کننده مغز به نام پارکینسون است.
فرزاد اشرفی متخصص مغز و اعصاب با بیان اینکه پارکینسون، یک بیماری مزمن با سیرطولانی است، گفت: در این بیماری، قسمتی از مغز به نام ماده سیاه دچار اختلال می‌شود، این ناحیه از مغز ماده شیمیایی به نام دوپامین ترشح می‌کند که با اثر روی قسمت‌های مغز و نخاع باعث کنترل و تنظیم حرکات عضلات بدن می‌شود و به‌عبارت دیگر، در پارکینسون تعدادی از سلول‌های ماده سیاه مغز تخریب شده و ماده شیمیایی دوپامین کاهش پیدا می‌کند.
بیماری پارکینسون (PD) یک اختلال عصبی است که به طور عمده بر نورون های تولید کننده دوپامین (“دوپامینرژیک”) در یک منطقه خاص در مغز، به نام ماده سیاه(سابستنشیال نگرا) اثر می گذارد. دوپامین نقش مهمی در تنظیم حرکت بدن دارد و کاهش آن کاهش می تواند علت بسیاری از علائم بیماری پارکینسون فرد مبتلا باشد. علت این عارضه دقیقا مشخص نیست، اما اکثر کارشناسان تصور می کنند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی می تواند در بروز این بیماری موثر باشد.
پارکینسون چرا به جانمان می‌افتد؟
مسمومیت فلزات سنگین، تماس با سموم علف کش و حشره‌کش، مسمومیت با دی‌سولفید کربن، تماس با منگنز، مسمومیت با مونواکسید کربن احتمال بروز بیماری پارکینسون را افزایش می‌دهند و همچنین مصرف دارو‌های ضد روان پریشی آنتی سایکوتید به عنوان پارکینسون دارویی باعث سفتی و لرزش اعضای بدن می‌شود.
دکتر محمد رضا معتمد، متخصص مغز و اعصاب در این خصوص اظهار داشت: این بیماری در تمام دنیا در میان مردان و زنان دیده می‌شود این بیماری تخریبی مغز در برخی موارد به دلیل ضربه‌های مکرر مانند ضربه‌های شدید و مداومی که به سر بوکسور‌ها وارد می‌شود و در برخی از موارد به دلیل عفونت‌های مغزی رخ می‌دهد.
لرز‌هایی که پارکینسون به جان بیماران می‌اندازد
آهستگی و کندی در حرکت عادی بدن، توقف در حرکات اندام، کاهش حرکات خودبه‌خود دست‌ها حین راه رفتن، سفتی در اندام‌ها، لرزش اندام در حین استراحت، لرزش در انگشتان و دست‌ها و بازو و گاهی در پا‌ها از دیگر علائم بیماری پارکینسون است و فرکانس این لرزش‌ها ٣ تا ٥ هرتز است.
محمدرضا معتمد در این خصوص اظهار داشت: در این بیماری لرزش‌ها و علائم اغلب از یک طرف بدن آغاز می‌شود و پس از مدتی طرف دیگر بدن را درگیر می‌کند و در نهایت خشکی شدید بدن، کندی حرکت و عدم توانایی در انجام فعالیت‌های روزانه از عوارض این بیماری خواهند بود همچنین گاهی درد‌های پراکنده‌ای در ناحیه کتف‌ها و شانه ممکن است دیده شود.
تشخیص درست، درمان به موقع
اشرفی ادامه داد: تشخیص بیماری بر اساس شرح حال و معاینه است و مواردی که شک به بیماری‌های شبیه پارکینسون وجود دارد، پزشک به کمک تصویربرداری‌هایی مانند ام آر آی یا از آزمایش خون شک خود را از بین می‌برد همچنین اختلال ادراری، یبوست، اختلال بویایی، اختلال خواب و کاهش وزن از دیگر علائم غیرحرکتی پارکینسون است، اختلال بویایی یکی از مهمترین نشانه‌های ابتلا به پارکینسون است، زیرا اختلال بویایی درست در زمان قبل از بروز علایم حرکتی رخ می‌دهد و مدت‌ها بعد علائم پارکینسون بروز می‌کنند این زمان بهترین زمان برای درمان این بیماری است.
برای تشخیص این بیماری آزمایشات پاراکیلینیکی نیازی نیست، ولی گاهی این بیماری با برخی بیماری‌ها مانند افسردگی، ضایعات مغزی و تومور‌ها اشتباه گرفته می‌شود و به مظور درمان درست نیاز به تشخیص درست و به موقع است، زیرا این بیماری در فاز ابتدایی به درمان خوب پاسخ می‌دهد، اما در صورتیکه به موقع تشخیص داده نشود ممکن است درمان‌های معمولی جواب ندهند و یا خود درمان‌ها عوارضی پیدا می‌کنند که درمان‌های خاصی لازم می‌باشد.
علائم پارکینسون
علائم و نشانه‌های بیماری می‌تواند در هر فرد متفاوت باشد. شروع علائم اولیه ممکن است خفیف بوده و مورد توجه قرار نگیرد. بیماری اغلب از یک طرف بدن شروع شده و معمولاً حتی بعد از شروع علائم در هر دو طرف فرد، علائم در همان طرف شدید‌تر از طرف مقابل می‌باشد. نشانه‌های پارکینسون ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• رعشه یا لرزش که معمولاً از یک اندام، دست یا انگشتان شروع می‌شود. ممکن است انگشت شست و سبابه را ناخودآگاه به هم مالیده که به این علامت پیل-رولینگ یا غلطاندن قرص می‌گویند. لرزش دست‌ها حتی ممکن است هنگام استراحت هم وجود داشته باشد.
• آهسته شدن حرکات (برادی کینزی): با پیشرفت بیماری ممکن است حرکات فرد کند شده و کار‌های ساده دشوار و وقت گیر باشد. هنگام راه رفتن، قدم‌ها کوتاه‌تر شده و یا در حین راه رفتن فرد پا‌های خود را روی زمین بکشد. همچنین بلند شدن از صندلی کاری دشوار باشد.
• سخت شدن عضلات ممکن است در هر قسمت از بدن فرد رخ دهد. سفتی عضلات می‌تواند دردناک بوده و دامنه حرکت بیمار را محدود کند.
• اختلال در وضعیت تعادل: حالت بدن ممکن است به شکل خمیده شده و یا فرد در نتیجه بیماری دچار اختلال تعادل شود.
• از دست دادن حرکات خودکار: به این معنی که فرد ممکن است توانایی انجام برخی حرکات خودکار از جمله چشمک زدن، لبخند زدن یا تکان دادن دست‌ها خود را هنگام راه رفتن از دست دهد.
• تغییر در حرف زدن: فرد با مکث یا حالتی شبیه تردید شروع به حرف زدن می‌کند و صدای او هنگام صحبت آهسته و یکنواخت و عاری از واکنش‌های احساسی است.
• تغییر در نوشتن: نوشتن برای فرد دشوار شده و دستخط او ممکن است ریزتر از حالت معمول شود.
عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا به پارکینسون
پارکینسون در اثر از بین رفتن سلول‌های عصبی در قسمتی از مغز به نام ماده سیاه ایجاد می‌شود. سلول‌های عصبی این بخش از مغز وظیفه تولید ماده شیمیایی به نام دوپامین را بر عهده دارند. دوپامین به عنوان یک پیام رسان بین قسمت‌های مغز و سیستم عصبی عمل کرده و به کنترل و هماهنگی حرکات بدن کمک می‌کند.
آسیب و یا از بین رفتن سلول‌های این بخش موجب کاهش میزان دوپامین در مغز می‌شود. این بدان معناست که بخشی از مغز که مسئولیت کنترل حرکت را دارد، به طور نرمال کار نمی‌کند و موجب می‌شود حرکات فرد کند و غیر طبیعی شود. از بین رفتن سلول‌های عصبی طی یک روند کند ایجاد می‌شود، اما علائم بیماری پارکینسون معمولاً هنگامی آغاز می‌شود که حدود ۸۰ ٪ سلول‌های عصبی موجود در جسم سیاه از بین رفته باشند. به طور کلی عوامل زیر باعث پارکینسون می‌شود:
جنسیت (این بیماری در مردان شیوع بالاتری دارد)
وارد شدن ضربه به سر در گذشته
آسیب مغزی
قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ها مانند آفت کش ها، حشره کش‌ها و آلودگی هوا
استرس و تنش‌های روحی طولانی مدت
رژیم‌های غذایی حاوی مقادیر بالای چربی‌های اشباع نشده
کمبود اسیدفولیک، ویتامین D و B۱۲ در رژیم غذایی
بیماری‌هایی مانند دیابت
زندگی بهتر پارکینسونی‌ها با ورزش
پارکینسون درمان پذیر است، اما نه به این معنا که دیگر هیچ اثری از این بیماری وجود نخواهد داشت بلکه به معنای کنترل بیماری با دارو است و علایم بیماری تقریبا کنترل شده و به زندگی بیمار آسیبی وارد نمی‌شود و به کمک دارو‌های خوراکی می‌توان امید به زندگی در بیماران را افزایش داد.
این بیماری به روش مراقبتی خاصی نیاز ندارد، ولی مصرف منظم دارو‌ها و انجام فعالیت‌های ورزشی، حرکتی، نرمشی و پیاده روی در روند بهبود و سبک زندگی بیماران نقش مهمی ایفا می‌کند.
دوره‌های توانبخشی نیز که شامل گفتاردرمانی، فیزیوتراپی، کاردرمانی و ورزش می‌شود طی دوره درمانی ضروری است، زیرا فعالیت بدنی باعث افزایش قدرت عضلات، بهبودی و نرمی حرکات اندام و بهبودی تعادل، کاهش سفتی و درد مفاصل می‌شود. بر این اساس، انجام ورزش‌های هوازی مانند پیاده‌روی، تردمیل، شنا و دوچرخه‌سواری به افراد مبتلا به پارکینسون توصیه می‌شود.
